Aile Şirketleri Yönetim Danışmanlığı

üçte ikisi ya bir süre sonra ortadan kalkıyor ya da halen işin başında görünse bile kurucu ailenin kontrolünden çıkıyor. Araştırma sonuçlarına göre kurucu ailenin üçüncü neslinde halen ailenin elinde bulunan şirket oranı ancak % 5 ila % 15 arasında.

Aile şirketleri bütün ekonomik sistemler içinde iktisadî ve sosyal gelişimin itici gücünü oluştururlar. Bu sebeple yapılarındaki dayanıksızlığın özellikle ele alınması ve spesifik ihtiyaçlarına göre geliştirilmiş yöntemler içeren bir danışmanlık hizmetinin sunulması gerekmektedir.

Aile şirketlerinde yaşanan sorunlara, bunların sonuçlarına ve çözümlerine genel olarak baktığımızda şunları görüyoruz; 

• Öncelikle aile şirketlerinin diğer şirketlere göre daha karmaşık yapılanma tarzına sahip olduğu şüphe götürmez bir gerçek. İlk bakışta bu iddia yanlış gibi görünebilir ama daha yakından bakıldığında durumun gerçekten böyle olduğu anlaşılacaktır.
• Sıradan bir şirkette, yönetimin hedeflenen işleri yerine getirmesi belli sayıda işlevi birbirine uyumlu olarak sürdürmesi yeterlidir. Ancak bir aile şirketinde, bu şekilde sürdürülmesi gereken işlev sayısı katlanarak çoğalmaktadır. Zira sistemin yürütülmesi için her aşamada dikkate alınması gereken fazladan bir boyut vardır: Aile. Basit bir benzetme yaparsak, işe aile boyutunun katılması ile şirket aynı oyunu bu defa misli olarak oynamaya başlayacak, dolayısıyla oyun daha karmaşık bir hale gelecektir. İş yükündeki bu katlanma, aile şirketlerinde sıklıkla gözlenen dinamizm düşüklüğünü açıklar.
• Aile şirketlerinde aile üyeleri arasında çıkan çatışmalara sıkça rastlanmaktadır. Böylesi çekişmeler yüzünden yönetim kurulu tarafından önerilen ve tamamen şirket yararına olan mantıksal çözümler uygulanamamaktadır. Biz bu uyuşmazlıkların sadece kişilik farklılıklardan kaynaklanmadığını, daha çok tarafların şirketteki işlevleri ile açıklanabileceğini ve bu yüzden uygun bir düzenleme ile çözümlenebileceğini düşünüyoruz.

Peki, bu tür örgütlenmelerin ayrılmaz parçası olan bu çatışmalar dışında aile şirketlerinin yapısal dayanıksızlığını açıklayan diğer faktörler nelerdir? Neden bu şirketlerin denetimi kurucu ailenin ellerinden çıkar ya da neden bir süre sonra ortadan kalkarlar? Bu sorunun genel ve kendine özgü olmak üzere iki yönlü cevabı var.

Öncelikle, aile şirketleri de diğer şirketlerle aynı nedenlerle ortadan kalkarlar; 

• Pazardaki değişimleri zamanında tahmin etmedeki ya da bunlara uyum sağlamadaki yetersizlik
• Gerekli hamleyi yapabilmek için ihtiyaç duyulan yatırım gücündeki yetersizlik
• Fiyat/Maliyet tayinindeki yetersizlik
• Ulaşılabilir sermayeye erişimdeki eksiklik
• Şirketi elden düşme bir bedelle yeniden satın alma girişimleri
• Yönetim stratejilerindeki diğer tüm yetersizlikler

Öte yandan, aile şirketlerinin sadece kendilerine özgü sorunları da vardır; 

• Aile sermayesinde eksilmeye yol açmaksızın şirketteki büyümeyi finanse etmedeki yetersizlik. (Birçok ailede toplam sermayenin elde tutulması adeta kutsal bir ilke olarak kabul edilir.)
• Ailenin likidite ihtiyacı ile şirketin finansal ihtiyaçları arasında doğru bir denge sağlamadaki yetersizlik.
• Miras varlığının kötü yönetilmesi ve halefiyet hukukundan kaynaklanan borçların sonraki nesil tarafından ödenmesindeki güçlük.
• İşin başındaki neslin sermaye ve şirket yönetimi açısından gerekli olan zamanda istifa etmede ve yerini haleflere bırakmada yaşadıkları tereddütler.
• Yetenekli, istekli ve konusunda uzmanlaşmış halefleri aile bünyesinde tutmadaki yetersizlik.
• Halefin seçimine dair görüş birliğine varılmasına engel olan ve sonunda şirket kontrolünün elden kaçmasına kadar varabilen kardeşler arası rekabet.
• Aile çemberinin dışından uzman yöneticilerin işe alınması ve yönetimde tutulmasında gösterilen yetersizlik.
• Aile, yönetim kurulu ve şirket kültürleri arasındaki karşılıklı gerilimlerin çözülememesi.

Tüm bu nedenlere baktığımızda, aile şirketlerinde şirketin yönetim süreçlerine ilişkin aksaklıkların genel olarak sermaye/ yönetim ilişkisinden kaynaklandığını ve bu tür şirketlerin kalıcı olamamasındaki temel nedeni oluşturduğunu görüyoruz.

Aile şirketlerinde kalıcı bir yapılanma biçimini sağlama konusunda yaklaşımımız:

• Aynen bir ailede olduğu gibi aile şirketinde de çatışmalar kaçınılmazdır, bunu soğukkanlılıkla kabul edin.
• Çatışmalar sağlıksız olabileceği kadar sağlıklı bir süreci de ifade edebilir, bazı yanlış işleyişlerin geriye çevrilip düzeltilmesinde olumlu etkileri olabilir.
• Çatışmaların yönetimi bütün taraflar için tatmin edici sonuçlar sağlamayı, şirketin amacına ve ailenin beklentilerine uygun olmayı hedeflemelidir.
• Aksayan süreçlerin yönetiminde uygulanan sonuç getirici stratejiler ailenin ve aile şirketinin başarısı için belirleyici öğedir.
• Aksaklıkların çözümünde farklı yöntemler vardır ancak her derde deva bir formül mevcut değildir, bunu bilin.
• Oyunun kurallarının önceden net olarak tanımlanması birçok potansiyel çatışmayı önleyebilir.

Bu önerilerle aile şirketinizde çıkan sorunlara yaklaşımınıza farklı bir bakış açısı kazandırmak ve bunların her zaman olumsuz olmadığını size hatırlatmak istiyoruz. Gerçekten de hiçbir çatışma yaşamayan bir şirket veya aile büyük bir ihtimalle yenilenme ve değişime uyum sağlama yeteneğini yitirmiş demektir.

"ViaNorm Yönetim Danışmanlığı olarak aile şirketinizdeki bütün potansiyel olumsuzlukları sürdürülebilir ekonomik büyümenin unsurları haline dönüştürmeye hazırız. Müşterilerimize ViaNorm Yönetim Danışmanlığı'nda yüksek kaliteli hizmet sunulmaktadır."